Zgodnie z artykułem 11k Ustawy o CIT oraz 23w Ustawy o PIT podmioty powiązane zobowiązane są do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych do końca dziesiątego miesiąca po zakończeniu roku podatkowego. Dokument ma na celu uzasadnienie rynkowego charakteru zawieranych przez podmioty powiązane transakcji. Lokalna dokumentacja zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem posiada szereg elementów podzielonych na cztery główne kategorie, które muszą zostać w niej zawarte. Obowiązkowe informacje zostały szczegółowo opisane w art. 11g Ustawy o PIT oraz 11q Ustawy o CIT wraz z uzupełniającymi je rozporządzeniami. Jednym z nich jest analiza cen transferowych, która może mieć postać analizy porównawczej lub analizy zgodności.
Nadrzędnym celem analizy porównawczej jest uzasadnienie planowanej ceny transferowej wraz z jej odniesieniem do warunków geograficznych i branżowych panujących na rynku w określonym czasie. Pozwala to na obiektywną ocenę bieżącej sytuacji finansowej podmiotu oraz przeciwdziałanie potencjalnym konsekwencjom.
Ustawodawca stworzył listę potencjalnych wyjątków od konieczności opracowywania analizy, co z kolei pozwoliło podatnikom na przygotowywanie bardziej zwięzłych lokalnych dokumentacji cen transferowych.
Safe harbour
W kontekście transakcji finansowych istnieje możliwość zwolnienia z obowiązku przygotowania analizy cen transferowych, o ile spełnione są poniższe warunki:
- Oprocentowanie w transakcji opiera się na bazowej stopie procentowej i marży ustalonej w obwieszczeniu Ministra Finansów
- Nie przewidziano dodatkowych opłat, takich jak prowizje czy premie, poza odsetkami.
- Okres udzielonej pożyczki nie przekracza 5 lat.
- Zobowiązania w trakcie roku nie przekraczają 20 mln PLN.
- Pożyczkodawca nie jest podmiotem z raju podatkowego.
W przypadku transakcji o niskiej wartości dodanej, również istnieje możliwość zwolnienia z obowiązku dokumentacyjnego, pod warunkiem:
- Narzut na kosztach wynosi nie więcej niż 5% w przypadku nabycia usług oraz nie mniej niż 5% w przypadku świadczenia usług.
- Usługodawca nie jest podmiotem z raju podatkowego.
- Usługodawca posiada kalkulację, która obejmuje rodzaj i wysokość kosztów, sposób i uzasadnienie wyboru kluczy alokacji, oraz analizę funkcji, aktywów i ryzyk.
Warto jednak zauważyć, że istnieją dodatkowe warunki, takie jak ograniczenie wartości usług do 2% ogólnej wartości świadczonych usług, zakaz stanowienia głównego przedmiotu działalności, oraz zakaz dalszej odsprzedaży tych usług co może spowodować utrudnione skorzystanie ze zwolnienia.
Refaktury
Kolejne zwolnienie z obowiązku przygotowywania lokalnej dokumentacji a zatem również analizy porównawczej dotyczy tzw. czystego refakturowania. Aby skorzystać z tego zwolnienia, transakcja musi spełnić określone warunki:
- Nie może generować wartości dodanej, a także nie podlega doliczaniu narzutu ani marży zysku;
- Rozliczenie nie jest powiązane z inną transakcją kontrolowaną;
- Rozliczenie musi nastąpić niezwłocznie po dokonaniu zapłaty na rzecz podmiotu niepowiązanego;
- Podmiot powiązany nie może mieć miejsca zamieszkania, siedziby ani zarządu w raju podatkowym;
- W przypadku zastosowania klucza alokacji, podmiot powiązany musi posiadać odpowiednią kalkulację.
Niemniej jednak, nawet w przypadku skorzystania z tego zwolnienia, usługobiorca zobowiązany jest do przygotowania i posiadania kalkulacji, która obejmuje opis transakcji, w tym analizę funkcji, ryzyka i aktywów. W praktyce oznacza to, że elementy te stanowią istotne składniki lokalnej dokumentacji, mimo korzystania z przedmiotowego zwolnienia.
Mikro i mali przedsiębiorcy
W przypadku podmiotów powiązanych, które posiadają status mikro lub małego przedsiębiorcy, lokalna dokumentacja cen transferowych może zostać zwolniona z obowiązku zawierania analizy cen transferowych. Status mikro lub małego przedsiębiorcy przysługuje podmiotowi, który spełnia co najmniej jedno z poniższych kryteriów przez co najmniej jeden rok z dwóch ostatnich lat obrotowych: zatrudnienie poniżej 10 lub 50 pracowników lub roczny obrót netto nie przekracza odpowiednio 2 lub 10 mln EUR, bądź suma aktywów bilansu nie przekracza odpowiednio 2 lub 10 mln EUR.
Transakcje rajowe
Zobowiązane do opracowania lokalnej dokumentacji cen transferowych objęte są transakcje z podmiotem z raju podatkowego, których wartość przekracza 2,5 mln PLN w przypadku transakcji finansowych oraz 0,5 mln PLN dla pozostałych transakcji. Warto jednak zaznaczyć, że te transakcje nie podlegają obowiązkowi przygotowania analizy cen transferowych, ponieważ nie kwalifikują się jako transakcje kontrolowane pomiędzy podmiotami powiązanymi.
Należy jednak podkreślić, że powyższe zwolnienia nie oznaczają, iż organy podatkowe są pozbawione prawa do weryfikacji rynkowego charakteru transakcji .Jednym z zadań w obszarze cen transferowych jest złożenie oświadczenia w ramach informacji TPR, potwierdzającego sporządzenie dokumentacji cen transferowych i charakteru rynkowego transakcji. Członkowie zarządu są odpowiedzialni za podpisanie i złożenie tego oświadczenia. Niezłożenie oświadczenia lub zawarcie w nim fałszywych informacji, na przykład dotyczących stosowania nierynkowych cen transferowych, skutkuje nałożeniem kar finansowych zgodnych z przepisami Kodeksu Karnego Skarbowego. Złożenie oświadczenia to zatem nie tylko prosty obowiązek raportowy, ale również konieczność podejmowania działań w celu potwierdzenia, że stosowane ceny transferowe są uzasadnione w porównaniu do cen obowiązujących pomiędzy niepowiązanymi podmiotami. Jednym z tych działań może być przygotowanie analizy porównawczej, nawet jeśli istnieje możliwość zwolnienia z tego obowiązku.
Ze strony ryzyka podatkowego istotne jest, że analiza cen transferowych powinna być sporządzana z perspektywy ex ante (ang. price setting approach). Potwierdzenie tego stanowiska można odnaleźć w odpowiedzi udzielonej przez Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Finansów w dniu 1 września 2017 r. Zgodnie z wyrażonym przez Ministerstwo Finansów stanowiskiem, obowiązek sporządzania dokumentacji podatkowej, w tym analizy porównywalności, nie powinien być postrzegany jedynie jako dodatkowe obciążenie dokumentacyjne. Sporządzenie takiej analizy powinno umożliwić podatnikowi właściwą ocenę poprawności ustalania cen transakcyjnych w przypadku transakcji zawieranych pomiędzy powiązanymi podmiotami w trakcie roku podatkowego, co z kolei przyczyni się do rzetelnego wypełnienia zeznania podatkowego.
Dodatkowo należy podkreślić, jeśli mimo możliwości zwolnienia z obowiązku przygotowywania analizy porównawczej, podatnik zdecyduje się na jej opracowanie w celu zabezpieczenia rynkowego charakteru zawieranych transakcji, powinien pamiętać o jej regularnej aktualizacji co najmniej co 3 lata lub częściej w przypadku zmiany otoczenia ekonomicznego, istotnie wpływającej na warunki transakcji.
