Rok 2024 niesie ze sobą wiele znaczących zmian w rzeczywistości prawno-podatkowej. Jedna z nich dotyczy mechanizmu bezpiecznej przystani (ang. safe harbour). Funkcjonujące od 2019 roku uproszczenie zasad wzajemnych rozliczeń między podmiotami powiązanymi zmieniło się na skutek nowego obwieszczenia wydanego przez Ministra Finansów.

Wszystko się zmienia?

Sam mechanizm działania analizowanego uproszczenia uniknął rewolucji. Obecnie pozwala on na częściowe ograniczenie ryzyk oraz obowiązków dokumentacyjnych związanych z transakcjami pożyczkowymi zawieranymi przez podmioty powiązane. Tak jak dotychczas organ podatkowy nie ma możliwości określać dochodu bądź straty podatnika w zakresie wysokości oprocentowania pożyczki objętej tym mechanizmem. Wynika to z faktu, iż oprocentowanie zgodne z safe harbour korzysta z domniemania rynkowości. Ponadto pożyczki oparte na mechanizmie bezpiecznej przystani nie generują obowiązku sporządzenia dokumentacji lokalnej ani związanej z nią analizy cen transferowych.

Nie należy zapominać, że zastosowanie tego mechanizmu oraz skorzystanie z uproszczenia jest możliwe po łącznym spełnieniu następujących warunków:

• w transakcji nie przewidziano wypłaty innych niż odsetki opłat związanych z udzieleniem lub obsługą pożyczki, takich jak np. prowizje czy premie,
• pożyczkodawca nie jest podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, czyli w tzw. raju podatkowym,
• pożyczka została udzielona na okres nie dłuższy niż 5 lat,
• w trakcie roku podatkowego łączna wysokość pożyczek pomiędzy podmiotami powiązanymi nie może przekraczać 20 mln PLN lub równowartości tej kwoty. Stosownych obliczeń dokonuje się osobno dla udzielonych oraz zaciągniętych pożyczek,
• oprocentowanie pożyczki w ujęciu rocznym na dzień zawarcia umowy jest ustalane w oparciu o rodzaj bazowej stopy procentowej i marżę, określone w obwieszczeniu Ministra Finansów aktualnym na dzień zawarcia umowy pożyczki.

Obwieszczenie Ministra Finansów z dnia 27 grudnia 2023 r.

Według aktualnie obowiązującego obwieszczenia Ministra Finansów z dnia 27 grudnia 2023 roku, od 1 stycznia 2024 roku obowiązują następujące rodzaje stóp bazowych, dla pożyczek aneksowanych lub zawieranych w bieżącym roku:

• w złotych (PLN) – WIBOR 3M albo WIRON 3M Stopa Składana;
• w dolarach amerykańskich (USD) – 90-day Average SOFR lub LIBOR USD 3M (w przypadku pożyczek udzielonych przed 1 stycznia 2022 r.);
• w euro (EUR) – EURIBOR 3M;
• we frankach szwajcarskich (CHF) – SARON 3 months Compound Rate;
• w funtach brytyjskich (GBP) – SONIA 3M Compound Rate lub LIBOR GBP 3M (w przypadku pożyczek udzielonych przed 1 stycznia 2022 r.);

W przypadku pożyczek zaciągniętych przed 1 stycznia 2022 r. możliwe jest stosowanie wycofanych z rynku finansowego wskaźników LIBOR USD 3M i LIBOR GBP 3M. Daje to prawo do wygaszania pożyczek udzielonych w dolarach amerykańskich i funtach brytyjskich, na podstawie dotychczasowych umów. Należy jednak mieć na uwadze, że zaprzestanie opracowywania LIBOR USD 3M planowane jest na koniec września 2024 roku, natomiast wskaźnika LIBOR GBP 3M już niedługo, bo z końcem marca 2024 roku.

Wspomniane obwieszczenie aktualizuje także wysokość marży. W obecnym stanie prawnym:

• maksymalna marża dla pożyczkobiorcy wynosi 3,1 punktu procentowego, z kolei
• minimalna marża dla pożyczkodawcy to 2,2 punktu procentowego.

W sytuacji, w której wartość bazowej stopy procentowej jest mniejsza od zera, marża stanowi sumę wartości bezwzględnej bazowej stopy procentowej i wartości określonej w wyżej wymienionych punktach.

Podsumowanie

Zmiany wysokości marży argumentowane są przede wszystkim brakiem zauważalnych zmian kryteriów udzielania kredytów dla dużych przedsiębiorstw oraz zaostrzeniem tychże kryteriów dla małych i średnich przedsiębiorstw.

Minister miał na uwadze w szczególności uelastycznienie mechanizmu typu safe harbour, w świetle niepewności związanej ze skutkami kryzysu geopolitycznego spowodowanego wojną na Ukrainie, kryzysem energetycznym, wysoką inflacją oraz wysokimi stopami procentowymi. Zasadniczym celem zmian jest poszerzenie zastosowania regulacji typu safe harbour, co pozwoli na zmniejszenie obciążeń administracyjno-biurokratycznych.