Aby zrozumieć różnice pomiędzy ww. pojęciami należy w pierwszej kolejności odwołać się do ich definicji. Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego przez „towar” należy rozumieć wytwór pracy ludzkiej zaspokajający jakąś potrzebę człowieka, produkowany na sprzedaż. Definicja towaru w rozumieniu potocznym ma charakter szeroki i obejmuje wszelkie aktywa materialne, w tym również środki trwałe.
Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej jako: „Ustawa o CIT”) nie definiuje towaru, chociaż niektóre jej przepisy posługują się tym sformułowaniem. Definicja tego pojęcia znajduje się za to m.in. w Ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej jako: „Ustawa o VAT”), gdzie przez towar rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii. Wskazać jednak należy na to, że w polskim systemie prawnym definicja występująca na gruncie jednej ustawy nie oznacza, że będzie ona odczytywana także w przypadku innych aktów prawnych jako wiążąca.
Co istotne, podatnicy, którzy są zobligowani do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów muszą ewidencjonować zakup towarów handlowych oraz materiałów podstawowych. Zgodnie z treścią § 3 pkt 1 lit. a Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (dalej jako: „Rozporządzenie w sprawie prowadzenia KPiR”): towarami handlowymi są wyroby przeznaczone do sprzedaży w stanie nieprzerobionym. Towary handlowe to również produkty uboczne, uzyskiwane przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej.
Z kolei materiały to surowce lub inne składniki używane w procesie produkcji w celu wytworzenia innych produktów. W tym zakresie wyróżnić należy materiały (surowce) podstawowe oraz pomocnicze. Zgodnie z treścią § 3 pkt 1 lit. b Rozporządzenia w sprawie prowadzenia KPiR materiałami podstawowymi są:
- materiały, które w procesie produkcji lub przy świadczeniu usług stają się główną substancją gotowego wyrobu oraz
- materiały stanowiące część składową (montażową) wyrobu lub ściśle z wyrobem złączone (np. opakowania – puszki, butelki), a także
- opakowania wysyłkowe wielokrotnego użytku (np. transportery, palety), jeżeli opakowania te nie są środkami trwałymi.
Z kolei materiały pomocnicze to materiały niebędące materiałami podstawowymi, które są zużywane w związku z działalnością gospodarczą i bezpośrednio oddają wyrobowi swoje właściwości (§ 3 pkt 1 lit. c Rozporządzenia w sprawie prowadzenia KPiR).
Produkt to wykonany przez przedsiębiorstwo wyrób, który został przetworzony z materiałów, w konsekwencji czego stał się gotowy do sprzedaży. Produkty mogą przechodzić przez różne etapy produkcji (od półproduktów do produktów finalnych).
W tym miejscu warto zastanowić się gdzie, poza ww. wskazaną Ustawą o VAT i Rozporządzeniem w sprawie prowadzenia KPiR, możemy znaleźć definicje towarów, materiałów i produktów, a także wyjaśnienia i informacje na temat ich ewidencjonowania. Do najważniejszych aktów prawnych należą:
- Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (dalej jako: „Ustawa o rachunkowości”)
Zgodnie z Ustawą o rachunkowości materiały i towary są składnikami rzeczowych aktywów obrotowych, przeznaczonymi do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy.
Do materiałów zalicza się nabyte od obcych kontrahentów:
- materiały podstawowe, tj. materiały zużywane w procesie produkcji wyrobów gotowych, do których zalicza się także opakowania związane z wyrobem gotowym,
- materiały pomocnicze, tj. środki czystości, materiały biurowe, gospodarcze, narzędzia itp., które są przeznaczone do użycia na potrzeby wszystkich rodzajów własnej działalności gospodarczej,
- paliwo zużywane do celów technologicznych,
- części zamienne do maszyn i urządzeń zużywane w czasie remontów i konserwacji, a także opakowania niezwiązane bezpośrednio z wyrobami gotowymi.
Do towarów zalicza się rzeczowe składniki majątkowe nabyte od obcych kontrahentów z przeznaczeniem do dalszej odsprzedaży bez poddawania ich procesowi produkcji[1].
[1] Agnieszka Pojedynek, Materiały i towary – definicje, podstawowe pojęcia, wycena. Komentarz praktyczny do art. 3 ust. 1 pkt 19 Ustawy o rachunkowości.
- Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (dalej jako: „MSSF”), a w szczególności Międzynarodowy Standard Rachunkowości 2 Zapasy
Celem dokumentu jest uregulowanie sposobu księgowania zapasów. Pod tym pojęciem należy rozumieć aktywa:
- przeznaczone do sprzedaży lub w toku zwykłej działalności gospodarczej,
- będące w trakcie produkcji przeznaczonej na taką sprzedaż lub
- mające postać materiałów lub dostaw surowców zużywanych w procesie produkcyjnym lub w trakcie świadczenia usług.
Niniejszy standard zawiera praktyczne wytyczne dotyczące ustalania ceny nabycia lub kosztu wytworzenia zapasów i ich późniejszego zaliczenia w ciężar kosztów okresu oraz odpisywania wartości zapasów do wartości netto możliwej do uzyskania. Podaje również wytyczne odnoszące się do metod przypisywania ponoszonych wydatków do ceny nabycia lub kosztu wytworzenia zapasów.
- Krajowe Standardy Rachunkowości wydane przez Komitet Standardów Rachunkowości (dalej jako: „KSR”)
KSR to standardy dotyczące ustalania i ujmowania oraz prezentacji w sprawozdaniu finansowym przychodów ze sprzedaży dóbr, tj.:
- wyrobów gotowych zdatnych do sprzedaży lub w toku produkcji,
- półproduktów,
- towarów,
- materiałów.
KSR może być stosowany do ustalania i ujmowania oraz prezentacji przychodów w informacjach finansowych (innych niż sprawozdanie finansowe).
Dlaczego warto zrozumieć różnice pomiędzy towarami, materiałami i produktami?
Rozróżnienie powyższych pojęć jest kluczowe co najmniej z kilku, wymienionych poniżej powodów:
- Pełnią różne funkcje w działalności przedsiębiorstwa
Towary nabywane są w celu dalszej odsprzedaży bez żadnej obróbki (np. artykuły spożywcze, elektronika).
Materiały są wykorzystywane do produkcji innych dóbr. Mogą być zużywane w całości w procesie produkcyjnym (np. stal w produkcji samochodów) lub stanowić części składowe wyrobów (np. guziki w produkcji odzieży).
Produkty są wytwarzane przez przedsiębiorstwo z materiałów i mogą być sprzedawane jako gotowe wyroby (np. meble, pojazdy).
- Wycena i ewidencja księgowa
Towary, materiały i produkty są wyceniane i ewidencjonowane w księgach rachunkowych na różne sposoby, co ma wpływ na dokładność sprawozdań finansowych:
Towary są wyceniane po cenie zakupu lub cenie ich nabycia.
Materiały są wyceniane według ceny nabycia, zakupu lub kosztów wytworzenia (w przypadku materiałów wytworzonych we własnym zakresie).
Z kolei koszt wytworzenia produktu obejmuje koszty bezpośrednie produktu oraz uzasadnioną część przypisanych produktowi pośrednich kosztów produkcji.
- Efektywne zarządzanie zapasami
Aby przedsiębiorstwo mogło prawidłowo planować zamówienia, produkcję, a następnie sprzedaż kluczowe jest rozróżnienie towarów, materiałów i produktów.
Co do zasady towary muszą być zamawiane i przechowywane w odpowiednich ilościach – pozwoli to uniknąć braków magazynowych lub ich nadmiaru, który mógłby wygenerować koszty ich magazynowania.
Materiały muszą być dostępne w odpowiednich ilościach do produkcji, aby uniknąć przestojów produkcyjnych.
Z kolei produkty muszą być produkowane i przechowywane w taki sposób, aby zaspokoić popyt klientów i uniknąć zalegania gotowych wyrobów bowiem mogłoby to wpłynąć na obniżenie ich wartości.
- Analiza kosztów w przedsiębiorstwie
Analiza kosztów w przedsiębiorstwie wymaga precyzyjnego rozdzielenia towarów, materiałów i produktów pod kątem finansowym. Pozwala to m.in. na optymalizację kosztów produkcji poprzez analizę kosztów materiałów oraz kalkulację kosztów wytworzenia produktów, co jest niezbędne do ustalania cen sprzedaży i marż.
Dlaczego warto rozumieć różnice?
Rozróżnienie towarów, materiałów i produktów jest wymagane przez przepisy prawne i standardy rachunkowości. Dodatkowo, prawidłowe zdefiniowanie wyżej wskazanych pojęć jest kluczowe dla efektywnego zarządzania operacyjnego i finansowego przedsiębiorstwa, precyzyjnej ewidencji księgowej oraz dokładnej analizy kosztów. Pozwala to na lepsze planowanie i kontrolowanie zapasów, co przekłada się na poprawę rentowności i stabilności finansowej firmy.
Towary, produkty i materiały na gruncie cen transferowych – transakcje towarowe
W przepisach Ustawy o CIT pojęcie transakcji towarowej nie zostało zdefiniowane. Biorąc jednak pod uwagę znaczenie pojęcia „towar” należy przyjąć, że pod pojęciem transakcji towarowej należy rozumieć wszelkie transakcje związane z aktywami materialnymi.
W tym miejscu przypomnieć należy, że próg dokumentacyjny dla kontrolowanej transakcji towarowej wynosi 10 000 000 zł. W przypadku transakcji kontrolowanych z podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową lub zagranicznym zakładem położonym na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową (podmiot rajowy), próg dokumentacyjny wynosi 500 000 zł dla transakcji innej, niż transakcja finansowa. Tym samym także transakcje towarowe przekraczające wskazaną kwotę należy zawrzeć w dokumentacji cen transferowych.
Przykładem transakcji towarowej może być np.:
- zakup/sprzedaż surowców pomiędzy podmiotami powiązanymi,
- zakup/sprzedaż produktów gotowych,
- transakcje wewnątrzgrupowe w sektorze energetycznym,
- zakup/sprzedaż towarów handlowych,
Natomiast jako przykład transakcji z podmiotem rajowym podlegającej obowiązkom dokumentacyjnym z zakresu cen transferowych można również wskazać import lub eksport towarów.
Warto pamiętać, że w przypadku transakcji towarowych obejmujących towary pochodzące z rajów podatkowych, nawet jeśli nie istnieje powiązanie między podmiotami, konieczne jest udokumentowanie takich transakcji, gdy ich wartość przekracza określony próg. Ponadto, należy wskazać uzasadnienie ekonomiczne dla przeprowadzenia takiej transakcji. Obowiązek ten ma na celu zapewnienie, że transakcje te są przeprowadzane zgodnie z rynkowymi zasadami i nie służą jedynie minimalizacji zobowiązań podatkowych. Dokumentacja powinna zawierać szczegółowe informacje dotyczące charakteru transakcji, warunków jej przeprowadzenia oraz korzyści ekonomicznych uzyskanych z jej realizacji.
Jeśli zainteresowała Państwa powyższa tematyka i chcieliby Państwo zweryfikować zagadnienia z tego zakresu, to zapraszamy do kontaktu się z nami pod adresem kancelaria@staniekandpartners.com
Zobacz również nasze usługi związane z Cenami Transferowymi:
TAGI: towary, produkty, materiały, różnice między towarem a produktem, definicja towarów, definicja produktów, definicja materiałów, czym różnią się towary od produktów, czym są towary, czym są produkty, czym są materiały, różnice między produktami a materiałami, różnice między towarami a materiałami, kategorie towarów, kategorie produktów, kategorie materiałów, klasyfikacja towarów, klasyfikacja produktów, klasyfikacja materiałów, definicja towaru w prawie, definicja produktu w handlu, definicja materiału w przemyśle, różnice w terminologii handlowej, pojęcia handlowe, terminologia towarów, terminologia produktów, terminologia materiałów, zarządzanie towarami, zarządzanie produktami, zarządzanie materiałami, magazynowanie towarów, magazynowanie produktów, magazynowanie materiałów, logistyka towarów, logistyka produktów, logistyka materiałów, dlaczego warto znać różnice między towarem a produktem, znaczenie towarów w handlu, znaczenie produktów w handlu, znaczenie materiałów w przemyśle, klasyfikacja towarów w biznesie, klasyfikacja produktów w przemyśle, materiały a produkty, towary a produkty, dlaczego warto rozumieć różnice między towarami i produktami, jak zarządzać towarami, jak zarządzać produktami, jak zarządzać materiałami, towary a prawo, produkty a prawo, materiały a prawo, definicje towarów, definicje produktów, definicje materiałów