Opublikowanie ustawy o ochronie sygnalistów, stanowi istotny krok w kierunku zwiększenia
transparentności i ochrony osób zgłaszających nieprawidłowości. Jednym z obowiązków jakie
nakłada na określonych przedsiębiorców ustawa jest wdrożenie procedury dokonywania
zgłoszeń naruszeń prawa i podejmowania działań następczych,.
Przypominamy, że przepisy te dotyczą podmiotów, na rzecz których według stanu na dzień 1
stycznia lub 1 lipca danego roku pracę zarobkową wykonuje co najmniej 50 osób. Czy w
związku z tym wraz z wejściem w życie ustawy, tj. już 25 września 2024 r. procedura powinna
być wdrożona w przedsiębiorstwach zobowiązanych? Jak się okazuje, istnieją co do tego
wątpliwości.
Ministerstwo vs. eksperci – rozbieżne stanowiska
Stanowisko Ministerstwa
Ministerstwo Pracy, Rodziny i Polityki Społecznej wydało niedawno stanowisko, które wprowadziło zamieszanie wśród przedsiębiorców. Zgodnie z jego treścią, 1 stycznia 2025 r. będzie pierwszym dniem po wejściu w życie ustawy, na który przedsiębiorstwa będą mogły formalnie ustalić, czy przekraczają ww. próg 50 osób. Miałoby to oznaczać, że do tego czasu nie muszą wdrażać procedury, a więc mają więcej czasu na przygotowanie się do wprowadzenia nowych regulacji, nawet po wejściu ustawy w życie. Ale czy na pewno?
Stanowisko ekspertów prawnych
Stanowisko doktryny w tym zakresie jest podzielone. Częściej można spotkać się jednak z opinią, że podejście zaprezentowane przez ministerstwo jest nieracjonalne i niezrozumiałe. W końcu przepisy ustawy w znacznej części wchodzą w życie 25 września 2024 r. i począwszy od tego dnia należy je stosować, np. należy dysponować kanałami zgłoszeniowymi, z których mógłby skorzystać sygnalista. W sytuacji braku procedury wewnętrznej byłoby to znacznie utrudnione, a w większości przypadków wręcz pewnie nawet niemożliwe do osiągnięcia. To już większy prawny sens mają potyczki o to, czy 25 września 2024 r. procedura powinna zacząć obowiązywać, czy raczej traktować to jako punkt startowy do rozpoczęcia oficjalnych konsultacji z przedstawicielami czynnika pracowniczego. Nam osobiście bliższy jest pogląd, że procedura powinna być wdrożona i obowiązywać już od 25 września 2024 r., a wszelkie przygotowania, takie jak konsultacje i publikacja procedury, powinny być zakończone przed tą datą. Chociaż nawet gdyby uruchomić maszynę konsultacji 25 września 2024 r., ale wcześniej mieć już wszystko przemyślane, to zdaje się, że z punktu widzenia sygnalisty nie byłoby mowy o naruszeniu jego praw, a więc i ryzyko odpowiedzialności przedsiębiorcy byłoby mniejsze. Co by tu nie mówić, luka czasowa między 25 września 2024 r. a 1stycznia 2025 r. jest duża i nieposiadanie odpowiednich regulacji przez tak długi czas jest mocno ryzykowne.
Co to oznacza dla twojej firmy?
Firmy stoją przed trudnym wyborem: mogą podążać za stanowiskiem ministerstwa i ryzykować, że późniejsze przepisy lub ich interpretacje będą mniej korzystne bądź mogą działać zgodnie z ostrożniejszym podejściem, wdrażając procedurę już teraz, aby uniknąć potencjalnych sankcji. Decyzja o zwłoce we wdrożeniu procedury na podstawie stanowiska ministerstwa niesie ze sobą ryzyko prawne. Jeśli praktyka pokaże, że przepisy jednak wymagają, aby procedura była gotowa i wdrożona już 25 września 2024 r., firmy, które tego nie zrobiły, mogą stanąć w obliczu poważnych konsekwencji. Brak wdrożenia procedury na czas może skutkować sankcjami, w tym grzywną określaną według przepisów prawa karnego. Co więcej, brak procedury może prowadzić do nieprawidłowego rozpatrywania zgłoszeń, co dodatkowo naraża firmę na odpowiedzialność.
Podsumowanie
25 września 2024 r. to kluczowa data, której nie można zignorować. Chociaż ministerstwo sugeruje możliwość późniejszego wdrożenia procedury, brak jednoznacznych przepisów potwierdzających tę interpretację sprawia, że najbezpieczniejszym podejściem jest przygotowanie i wdrożenie procedury zgodnie z literalnym brzmieniem ustawy tj. do 25 września 2024 r., aby uniknąć potencjalnych sankcji.
Zobacz również nasze usługi związane z prawem pracy:
Masz pytania? Porozmawiajmy!
TAGI: wdrożenie procedury zgłaszania naruszeń, termin wdrożenia procedury zgłaszania naruszeń, zgłaszanie naruszeń, ochrona sygnalistów, procedura zgłaszania nieprawidłowości, procedury whistleblowing, dyrektywa o sygnalistach, dyrektywa 2019/1937, prawo o ochronie sygnalistów, obowiązki pracodawcy zgłaszanie naruszeń, ochrona sygnalistów w Polsce, jak wdrożyć procedurę zgłaszania naruszeń, zgłaszanie nieprawidłowości w firmie, przepisy o ochronie sygnalistów, implementacja dyrektywy o sygnalistach, system zgłaszania naruszeń, kiedy wdrożyć procedurę zgłaszania naruszeń, whistleblowing w Polsce, obowiązki pracodawcy związane z sygnalistami, nowe regulacje dla sygnalistów, przepisy dotyczące zgłaszania naruszeń, ochrona osób zgłaszających nieprawidłowości, raportowanie nieprawidłowości w pracy, zasady zgłaszania naruszeń w firmie, terminy wdrożenia systemu whistleblowing, wdrażanie systemu ochrony sygnalistów, zgodność z przepisami o ochronie sygnalistów, procedury whistleblowing w Polsce, sygnaliści a prawo w Polsce, ochrona prawna sygnalistów.