Reorganizacja działalności, a tarcza PFR. Czy będę musiał zwrócić swoje dofinansowanie?
Tarcza Finansowa PFR dla MŚP imponuje swoim rozmachem. Stwierdzenie to nie ma w sobie cienia przesady, biorąc pod uwagę, że z wspomnianego programu pomocowego skorzystało blisko 350 tys. przedsiębiorców z sektora MŚP, którym wypłacono łącznie 60,7 miliarda złotych. Takie liczby robią spore wrażenie. Trudno się zresztą im szczególnie dziwić będąc świadomym tego, jak ostatnie miesiące były trudne dla biznesu.
Jednakże wszelkie subwencje i dotacje nie są wcale jedynymi narzędziami, jakie przedsiębiorca może zastosować w celu ułatwienia sobie prowadzenia działalności w trudnym gospodarczo okresie. Czasami dla poprawienia własnej sytuacji wystarczy podjąć kroki o charakterze reorganizacyjnym – przekształcić formę prawną swojej działalności, połączyć siły z innym podmiotem, podzielić spółkę na dwie mniejsze, czy zmienić profil swojej działalności. Każdy z tych kroków może przynieść istotne korzyści biznesowe, przy czym ich podjęcie wymaga uprzedniego zbadania ich konsekwencji prawnych. Wielu beneficjentów Tarczy Finansowej PFR zadaje sobie teraz pytanie, czy mogą bezpiecznie dokonać reorganizacji swojej działalności bez obaw o konieczność zwrócenia PFR uzyskanego dofinansowania.
Regulamin Tarczy Finansowej PFR
W końcu w myśl Regulaminu Tarczy Finansowej PFR dla MŚP warunkami częściowego umorzenia dofinansowania (w maksymalnej możliwej wysokości – tj. 75% uzyskanej kwoty) jest prowadzenie przez Beneficjenta działalności gospodarczej w okresie do 12 miesięcy od dnia otrzymania wsparcia oraz utrzymanie określonego stanu zatrudnienia. Z kolei zakończenie działalności w okresie 12 miesięcy od otrzymana dofinansowania, będzie równać się obowiązkowi jego zwrotu w pełnej wysokości.
Tymczasem Regulamin Tarczy PFR dla MŚP nie reguluje w żadnym stopniu konsekwencji, jakie dla Beneficjenta może mieć reorganizacja jego działalności.
Komunikat PFR S.A
Punktem wyjścia do dalszej analizy może tutaj być komunikat PFR S.A. z dnia 31 sierpnia 2020 roku w sprawie. przekazywania PFR S.A. informacji w zakresie reorganizacji podmiotowych Beneficjentów (przekształcenia, połączenia, podziały) w rozumieniu Kodeksu Spółek Handlowych, w którym PFR stanęła na następującym stanowisku w przedmiocie wpływu reorganizacji działalności na możliwość realizacji przez Beneficjenta obowiązków wynikających z zawartej z PFR umowy, a tym samym pośrednio również na powstanie obowiązku zwrotu otrzymanych środków:
- Zgodnie z § 7 ust. 1 lit. d) umowy subwencji finansowej Beneficjent zobowiązany jest do niezwłocznego zawiadomienia Polskiego Funduszu Rozwoju S.A. o wszelkich okolicznościach mających wpływ na realizację zobowiązań wynikających z umowy subwencji finansowej.
- W ocenie PFR okolicznością, mającą wpływ na realizację zobowiązań wynikających z umowy subwencji finansowej jest reorganizacja podmiotowa, w szczególności, gdy w wyniku jej przeprowadzenia zmianie ulegają takie dane jak firma lub Numer Identyfikacji Podatkowej przedsiębiorcy, który otrzymał subwencję.
Informacje o przeprowadzonych reorganizacjach podmiotowych prosimy przekazywać na następujący adres e-mail: tf_msp@pfr.pl. - Jednocześnie PFR wskazuje, że przeprowadzenie reorganizacji skutkującej sukcesją uniwersalną lub kontynuacją działalności nie wymaga uprzedniej zgody PFR.
Zgodnie z treścią powyższego komunikatu, wydaje się, że jeżeli skutkiem reorganizacji jest kontynuacja działalności albo sukcesja uniwersalna, to nie ma ona wpływu na dofinansowanie. W świetle przepisów KSH z kontynuacją działalności (art. 553 § 1 KSH) mamy do czynienia w razie przekształcenia spółki. Sukcesja uniwersalna z kolei występuje w razie przekształcenia przedsiębiorcy w spółkę kapitałową (art. 5842 KSH). W konsekwencji Beneficjent, który dokona reorganizacji przez przekształcenie, będzie zobowiązany jedynie do poinformowania PFR o tym fakcie (por. pkt 2 cytowanego wyżej komunikatu), ale nie będzie zobligowany do uzyskania uprzedniej zgody PFR. Przekształcenie bowiem nie ma wpływu na okoliczności warunkujące prawo do umorzenia części dofinansowania, a zaledwie doprowadzi do zmiany firmy (nazwy, pod którą przedsiębiorca działa na rynku).
Proces podziału lub połączenia spółek
Problematyczny może natomiast się okazać proces podziału lub połączenia spółek, którego uczestnikiem byłaby spółka-Beneficjent.
Oba te procesy w myśl pkt 4 cytowanego wyżej komunikatu wydają się być dopuszczalne, a po stronie spółki-Beneficjenta wymagane będzie zaledwie poinformowanie PFR o przekształceniu, zważywszy że zarówno łączenie się spółek jak i ich podział skutkuje sukcesją uniwersalną praw i obowiązków (por. art. 494 KSH dla procesu połączenia się spółek oraz art. 531 § 1 KSH dla procesu podziału spółki). Z drugiej jednak strony, w przypadku podziału (połączenia) spółek może dojść do sytuacji w której jedna ze spółek zakończy swoją działalność z mocy prawa, co może być szczególnie niebezpieczne, gdy taką spółką będzie spółka-Beneficjent.
Dla przykładu, spółka dzielona (z wyjątkiem spółki dzielonej przez jej wydzielenie) jest rozwiązywana bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego w dniu wykreślenia jej z rejestru (por. art. 530 § 1 KSH), co zresztą (w myśl art. 542 § 2 KSH) jest dokonywane z urzędu po zarejestrowaniu podwyższenia kapitału zakładowego spółek przejmujących. Podobna sytuacja ma miejsce w razie połączenia spółek w drodze przejęcia oraz połączenia dwóch spółek przez zawiązanie nowej spółki (art. 493 § 1 KSH). Jak w takich okolicznościach będzie traktowana spółka-Beneficjent, która dla przykładu zostanie podzielona na dwie mniejsze? Nie sposób jest na to pytanie odpowiedzieć jednoznacznie.
Obowiązek zwrotu subwencji
Podziały i połączenia spółek mogą tez okazać się problematyczne dla Beneficjentów z innych przyczyn. Można tutaj zasygnalizować m.in. problemy powstałe w związku z przeniesieniem zakładu pracy z punktu widzenia stanu zatrudnienia, a także ze względu na wpływ procesu podziału (połączenia) na wyniki bilansowe spółek (mali i średni przedsiębiorcy w celu umorzenia subwencji w wysokości 75% jej kwoty mają również wymóg wykazania straty gotówkowej na sprzedaży o wysokości większej niż 25% wartości subwencji). Stąd też każdy przypadek reorganizacji działalności w drodze podziału (połączenia) spółek, w którym uczestniczyłaby spółka-Beneficjent, powinien być należycie przeanalizowany pod kątem zagrożenia zwrotem dofinansowania w kwocie wyższej, niż podstawowe 25% jej wartości.
Jednoznacznie za to można odpowiedzieć na pytanie o dopuszczalność wniesienia przedsiębiorstwa przedsiębiorcy jednoosobowego do spółki poprzez aport. Niestety – odpowiedź na będzie negatywna. W ocenie PFR spółka przejmująca w drodze aportu przedsiębiorstwo jednoosobowego przedsiębiorcy nie jest kontynuatorem jego działalności, a co za tym idzie miało miejsce zaprzestanie przez niego działalności skutkujące powstaniem obowiązku zwrotu subwencji.