Czy można wyobrazić sobie system, który nakładałby na importera produktu obowiązek odprowadzenia daniny publicznej w wysokości uzależnionej od ilości gazów cieplarnianych, które zostały wyemitowane w toku wytworzenia sprowadzanego towaru?
Odpowiedź brzmi: tak, a już niebawem takie założenia zostaną urzeczywistnione w polskim porządku prawnym.
Czym jest rozporządzenie CBAM?
Rozporządzenie PE i Rady UE 2023/956 z dnia 10 maja 2023 r., zwane również potocznie Rozporządzeniem „Carbon Border Adjustment Mechanism” (CBAM) ma na celu wprowadzenie mechanizmu uwzględniania w cenach niektórych towarów sprowadzanych na teren celny Unii Europejskiej wartości emisji CO2, która powstała w toku ich wytworzenia. Środki podejmowane w ramach CBAM mają z założenia przyczynić się do zwrócenia uwagi producentów z krajów trzecich na kwestie ochrony globu i promować redukcję emisyjności w procesach produkcji.
Graniczny podatek węglowy, bo takim mianem określa się rozwiązanie przewidziane w ww. rozporządzeniu, zostanie w pewnym zakresie objęty regulacją także na poziomie krajowym. W tym celu rząd przygotował projekt nowelizacji ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji, którego podstawowe założenia przedstawimy w ramach niniejszego artykułu. Wspomniany system wprowadzany jest stopniowo. Należy podkreślić, że już od 1 października 2023 r. trwa tzw. okres przejściowy, po którego upływie, tj. od 1 stycznia 2026 r. obowiązki wynikające z unijnego rozporządzenia osiągną już pełne zastosowanie.
Graniczny podatek węglowy
System CBAM opiera się na założeniu, że w celu rozliczenia emisji gazów cieplarnianych wygenerowanych przy produkcji importowanych towarów, importerzy będą zobowiązani do zakupu dedykowanych jednostek emisji (certyfikatów CBAM). Obowiązek ten będzie dotyczył określonych towarów przywożonych z krajów trzecich na obszar celny UE z sektorów produkcji cementu, energii elektrycznej, nawozów, żeliwa, stali, aluminium oraz wodoru. W dalszej perspektywie czasowej katalog ten zostanie rozszerzony.
Aby dokonać rozliczenia, importer lub pośrednik celny takiego importera będzie musiał uzyskać status „upoważnionego zgłaszającego CBAM” i co roku deklarować ilość towarów przywiezionych do UE w roku poprzednim, oraz związane z nimi tzw. emisje wbudowane. Następnie emisje te będą rozliczane odpowiednią liczbą certyfikatów CBAM poprzez ich „umorzenie”. W uzasadnieniu projektu ustawy wskazano, że uzyskanie statusu upoważnionego zgłaszającego będzie konieczne, aby w ogóle móc dokonać zgodnego z prawem przywozu towarów objętych CBAM. Zgodnie z rozporządzeniem, wnioski o przyznanie takiego statusu mają być rozpatrywane przez właściwe organy państw członkowskich już od dnia 31 grudnia 2024 r.
Jak zmierzyć wielkość emisji gazów cieplarnianych?
W kontekście analizowanych przepisów pojawia się zatem oczywiste pytanie – mianowicie jak importer danego towaru zmierzy poziom emisji gazów cieplarnianych, która miała miejsce w procesie produkcji? Ustawodawca wskazał w projekcie proponowanych przepisów, że wartość ta będzie określana przez producenta, w czym pomóc ma ustanowiona przez Komisję Europejską metodologia. Na importerach będzie natomiast ciążył obowiązek zapewnienia sobie dostępu do tych informacji – np. w drodze umowy zawartej z producentem na etapie zamawiania towaru.
Zaproponowane przez ustawodawcę rozwiązanie może jednak spotkać się z praktycznymi problemami. CBAM może bowiem okazać się systemem całkowicie obcym dla wielu producentów z państw spoza naszego regionu. Fakt ten zaś może generować sporą dozę nieporozumienia przy transakcjach handlowych. Importerzy powinni więc zadbać o to, aby jeszcze przed pełnym wprowadzeniem CBAM poinformować swoich zagranicznych kontrahentów o nowych obowiązkach, celem wypracowania funkcjonalnych dla obu stron rozwiązań.
Charakter nowego obowiązku
Jak stwierdzono w projekcie uzasadnienia ustawy wdrażającej CBAM, mimo, że omawiany mechanizm określany jest mianem „granicznego podatku węglowego”, to w sensie prawnym nie jest on podatkiem, ani jakąkolwiek inną daniną publiczną. Zwraca się bowiem uwagę na to, że daniną publiczną, może być wyłącznie danina o charakterze pieniężnym. CBAM natomiast jedynie ustanawia obowiązek rozliczenia emisji gazów, który dokonuje się poprzez zakupienie i następnie umorzenie dedykowanych jednostek emisji. Wobec powyższego wg. ustawodawcy, obowiązek ten nie ma charakteru pieniężnego i pozostaje poza zakresem pojęcia „daniny publicznej”.
Powyższy fakt niesie natomiast pewne konsekwencje prawne. Warto w tym kontekście wspomnieć przede wszystkim o tym, że w sprawach dotyczących CBAM nie znajdzie zastosowania przepis art. 34 ustawy prawo przedsiębiorców, który daje przedsiębiorcom możliwość występowania o interpretacje indywidualne co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia daniny publicznej.
Podsumowanie
System CBAM stanowi nowość, do której niektórzy importerzy z pewnością będą musieli się skrupulatnie przygotować. Warto więc śledzić zmiany w projekcie omawianej ustawy, aby upewnić się jaki kształt ostatecznie przyjmą wdrażane mechanizmy.
Z uwagi na fakt, że graniczny podatek węglowy uregulowany będzie co najmniej kilkoma aktami prawnymi – zarówno na poziomie krajowym jak i unijnym, to do pełnego wdrożenia CBAM w firmie przydatna może okazać się także pomoc doradcy podatkowego. Z pomocą w tej kwestii przychodzi nasza Kancelaria, która zapewni Państwu kompleksowe wsparcie w procesie wdrażania nowych rozwiązań. Zapraszamy do skontaktowania się z naszymi ekspertami, którzy przedstawią Państwu szczegóły potencjalnej współpracy.
TAGI: CBAM, graniczny podatek węglowy, podatek węglowy, podatek od emisji CO2, mechanizm dostosowywania cen na granicach, regulacje UE CO2, podatek węglowy w UE, unijne regulacje klimatyczne, podatek od emisji CO2 w Polsce, emisje CO2 import, polityka klimatyczna UE, wpływ CBAM na import, importerzy a CBAM, obowiązki importerów, ślad węglowy produkty, handel międzynarodowy a emisje, opłaty węglowe na granicy, CBAM 2023, mechanizm dostosowywania granicznego CO2, unijna polityka klimatyczna, zmiany w prawie klimatycznym UE, wpływ podatku węglowego na biznes, opłaty za emisję CO2, importerzy towarów a CBAM, ograniczenie emisji CO2 w handlu międzynarodowym, nowe przepisy klimatyczne dla importerów, jak działa CBAM, graniczne opłaty węglowe, podatek CBAM, skutki CBAM dla firm, CBAM w Polsce, CBAM dla eksporterów, regulacje CBAM dla przemysłu, przemysł energochłonny a CBAM, ceny emisji CO2 w UE, zmiany klimatyczne UE 2023, strategia neutralności węglowej UE, importerzy a podatek CO2, kontrola emisji CO2 na granicach UE, wpływ CBAM na rynek polski, nowe regulacje dla importerów 2023, CBAM a przemysł stalowy, opłaty CBAM na stal, CBAM a ceny energii, eksport do UE a CBAM, graniczne kontrole emisji CO2