Regulacje prawne z obszaru cen transferowych nakładają na przedsiębiorców liczne obowiązki wynikające z przeprowadzania transakcji między podmiotami powiązanymi. Istotną częścią tych obowiązków jest prawidłowe przeprowadzenie odpowiednich analiz. W ostatnim czasie szczególnym zainteresowaniem organów podatkowych cieszą się transakcje dotyczące wartości niematerialnych i prawnych oraz powiązane analizy. Dziś przyjrzymy się tak zwanej analizie DEMPE, sprawdzając dla kogo jest obowiązkowa, a dla kogo szczególnie wartościowa? DEMPE jest narzędziem jakościowym wspomagającym analizę funkcjonalną przeprowadzaną w zakresie transakcji TP. Właściciel własności intelektualnej może nie być uprawniony do otrzymywania wszystkich zwrotów pochodzących od grupy tylko dlatego, że jest prawnym właścicielem.
Wartości niematerialne, a ceny transferowe
Wartości niematerialne to aktywa, które nie mają postaci fizycznej ani finansowej, ale coraz częściej mają niezwykle istotne znaczenie dla różnego rodzaju działalności gospodarczych. Wśród najczęściej spotykanych przykładów tego rodzaju wartości, można wymienić między innymi:
- patenty,
- znaki towarowe,
- licencje,
- tajemnice handlowe.
Warto pamiętać, że w kontekście cen transferowych, wartości niematerialne wymagają szczególnej uwagi, ponieważ ich transfery między podmiotami powiązanymi muszą być przeprowadzane na zasadach rynkowych. W sytuacji jeśli wartość tego rodzaju transakcji przekroczy 2 miliony złotych, wiążący stanie się obowiązek udokumentowania jej poprzez m.in. sporządzenie lokalnej dokumentacji cen transferowych. Co istotne, zgodnie z wytycznymi Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organisation for Economic Cooperation and Development – OECD) zysk jaki generują wartości niematerialne powinien zostać przypisany ich ekonomicznemu właścicielowi. W prawidłowym ustaleniu tego podmiotu najlepiej
sprawdzi się narzędzie znane jako Analiza DEMPE. W procesie analizy DEMPE podmioty powinny ustalić, który z podmiotów z grupy:
a) wykonuje funkcje dotyczące wartości niematerialnych;
b) korzysta z zasobów wartości niematerialnych;
c) kontroluje ekonomicznie największe ryzyko związane z funkcjami w zakresie zarządzania wartościami niematerialnymi
Koncepcja DEMPE
Analiza DEMPE stanowi zatem narzędzie pozwalające na ocenę zdolności stron transakcji do pełnienia kluczowych funkcji oraz ponoszenia ryzyka w zakresie tworzenia, ulepszania, utrzymania, ochrony i eksploatacji wartości niematerialnych. Świadczy o tym już sama nazwa tego instrumentu, będąca akronimem słów:
- Development – rozwój wartości niematerialnych między innymi poprzez inwestycje w badania pokazujące rozpoznawalność np. logotypu.
- Enhancement – kontynuację prac nad zwiększaniem wartości rynkowej wykorzystanego w przykładzie logotypu.
- Maintenance – wiąże się z działaniami mającymi na celu zachowanie użyteczności i potencjału do generowania zysków wspomnianego logotypu.
- Protection – wszelkie uzasadnione zabezpieczanie praw własności intelektualnej przed kradzieżą i nieuprawnionym użyciem, co jest kluczowe dla utrzymania konkurencyjności.
- Exploitation – dotyczy komercjalizacji wartości niematerialnych, takich jak licencjonowanie czy sprzedaż wyrobów oznaczonych logotypem.
Implementacja DEMPE w polskich przepisach podatkowych
Analiza DEMPE została szczegółowo omówiona w części B rozdziału VI Wytycznych OECD dotyczących wartości niematerialnych. Zalecenia zawarte w tych wytycznych zostały wdrożone do polskich rozporządzeń dotyczących cen transferowych, a stosowne rekomendacje dotyczące trudnych do wyceny wartości niematerialnych wydało nawet Forum Cen Transferowych czyli ekspercki zespół opiniodawczo-doradczy działający przy Ministrze
Finansów¹. Zgodnie z polskimi przepisami dotyczącymi cen transferowych, transakcje pomiędzy podmiotami powiązanymi, dotyczące wartości niematerialnych i prawnych muszą być szczegółowo dokumentowane. Wymóg ten dotyczy każdej transakcji kontrolowanej, której wartość przekracza 2 miliony złotych. Dokumentacja ta musi zawierać analizę porównawczą, nie istnieje jednak taka regulacja prawna, która wprost nakazywałaby sporządzenie dodatkowo analizy DEMPE przez podatnika. Warto mimo tego mieć na uwadze, iż ten rodzaj analizy jest obligatoryjny dla organów podatkowych w trakcie oceny rynkowości transakcji. Zatem, może jednak…
Nie ma obowiązku, za to jest sens
Niewątpliwą zaletą analizy DEMPE jest możliwość wykazania przed organami podatkowymi, iż podatnik działając w oparciu o najlepiej dobrane metody, wykazuje rynkowość transakcji z podmiotami powiązanymi. W efekcie, nie ma konieczności aby organ sięgał po sankcje i przypisywał dochód innemu członkowi grupy kapitałowej, który w rzeczywistości pełni omawiane wyżej funkcje oraz powiązane z nimi ryzyka.
Podsumowanie
Analiza DEMPE jest wartym uwagi narzędziem sprawdzającym się w zarządzaniu wartościami niematerialnymi i prawnymi. Jej skuteczne zastosowanie pozwala na lepsze zarządzanie ryzykiem podatkowym oraz zapewnienie rynkowości transakcji wewnątrzgrupowych. Dla przedsiębiorstw oznacza to nie tylko spełnienie wymogów regulacyjnych, ale również zwiększenie transparentności i efektywności w zarządzaniu aktywami niematerialnymi. Dodatkowo poszczególne państwa wprowadzają regulacje mające na celu wsparcie właścicieli wartości niematerialnych. Warto zaznaczyć, że polski prawodawca już od 2019 roku oferuje podatnikom ulgę IP Box, której celem jest przede wszystkim zachęcanie do dbałości o dokonanie ochrony prawnej wyników prac badawczo-rozwojowych i czerpanie z nich dochodów.
Prawidłowe zarządzanie obszarami powiązań, cen transferowych, analiz oraz ulg podatkowych wymaga kompleksowego podejścia, łączącego wiedzę z zakresu finansów, podatków i prawa.
¹Rekomendacje Forum Cen Transferowych dotyczące trudnych do wyceny wartości niematerialnych, https://www.podatki.gov.pl/media/9626/rekomendacje-fct-dot-trudnych-do-wyceny-warto%C5%9Bci-niematerialnych.pdf
Nasze wszechstronne doradztwo pozwala zabezpieczyć i zoptymalizować działania przedsiębiorców w dynamicznie zmieniających się warunkach prawnych i podatkowych – Serdecznie zapraszamy do kontaktu!
Zobacz również nasze usługi związane z Cenami Transferowymi:
TAGI: analiza DEMPE, DEMPE analiza, DEMPE wyjaśnienie, analiza DEMPE w praktyce, narzędzie DEMPE, analiza DEMPE ceny transferowe, ceny transferowe DEMPE, zasady DEMPE, obowiązki DEMPE, optymalizacja podatkowa DEMPE, DEMPE OECD, transfer pricing DEMPE, ceny transferowe, ceny transferowe a DEMPE, dokumentacja cen transferowych, DEMPE model, funkcje DEMPE, OECD ceny transferowe, OECD DEMPE, wycena DEMPE, ryzyko DEMPE, DEMPE w podatkach, compliance podatkowy DEMPE, wycena wartości niematerialnych, funkcje DEMPE w firmie, prawo podatkowe DEMPE, przenoszenie własności intelektualnej DEMPE, DEMPE a prawo podatkowe, transfer pricing compliance, ryzyka związane z DEMPE, międzynarodowe ceny transferowe, wdrażanie DEMPE w firmie, compliance ceny transferowe