Temat schematów podatkowych, mimo, że wcale nie jest ostatnią nowinką, to wciąż dla wielu pozostaje co najmniej niezgłębiony. Często kojarzy się z balansowaniem na granicy prawa, czy nawet stosowaniem agresywnych optymalizacji podatkowych. Zupełnie niesłusznie, ponieważ schematy podatkowe mogą pojawiać się w normalnym toku prowadzenia biznesu i wcale nie muszą być równoznaczne z nielegalnymi działaniami.

W dzisiejszym wpisie chcielibyśmy przybliżyć Państwu temat schematów podatkowych i pokazać, jakie obowiązki łączą się z ich identyfikowaniem, a następnie raportowaniem. W ostatnich dniach w prasie branżowej pojawiła się informacja, że do końca 2021 r. zgłoszono 10 750 schematów na formularzu MDR-1 i 11 451 formularzy MDR-3 – same cyfry niewiele mówią, ale zestawiając je tylko z ilością podatników podlegających pod wyspecjalizowane urzędy skarbowe w Polsce (około 41 000) wynik nie jest imponujący (za: K. Koślicki, Zaskakująco mało schematów podatkowych, Prawo.pl).

Powyższe dane stanowiły dla nas impuls do tego aby choć w pewnym stopniu naświetlić Państwu tematykę schematów podatkowych i zwrócić uwagę na kilka najważniejszych kwestii – być może dzięki temu zidentyfikujecie Państwu u siebie obszary, w których mogą się one pojawiać.

Czym jest schemat podatkowy?

Schematem podatkowym nazywamy takie uzgodnienie, które:

1. spełnia kryterium głównej korzyści oraz posiada ogólną cechę rozpoznawczą,
2. posiada szczególną cechę rozpoznawczą,
3. posiada inną szczególną cechę rozpoznawczą.

Wyjaśnień dla wszystkich ww. pojęć należy szukać w Ordynacji podatkowej, a dokładniej w art. 86a i następnych. Ogólne, szczególne i inne szczególne cechy rozpoznawcze zostały wyliczone w sposób enumeratywny i omawianie każdej z nich po kolei byłoby z tego względu całkowicie niecelowe, a ponadto nużące. Warto jednak zwrócić uwagę, że tylko w jednym z trzech przypadków aby powstał schemat podatkowy wymagane jest spełnienie kryterium głównej korzyści.

Kryterium głównej korzyści wymaga stwierdzenia w realiach konkretnego przypadku czy podmiot rozsądnie działający i kierujący się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej mógłby zasadnie wybrać inny sposób postępowania, z którym nie wiązałoby się uzyskanie korzyści podatkowej rozsądnie oczekiwanej lub wynikającej z uzgodnienia, a korzyść podatkowa jest główną lub jedną z głównych korzyści, którą podmiot spodziewa się osiągnąć w związku z wykonaniem uzgodnienia.

Znowu – brzmi to zawile, ale rozkładając definicję na czynniki pierwsze można zauważyć, że mamy tu do czynienia z koniecznością wystąpienia łącznie trzech elementów:

1. korzyści podatkowej – ustawa wymienia tu kilka przypadków, ale tytułem przykładu można tu wskazać niepowstanie zobowiązania podatkowego czy obniżenie jego wysokości,
2. korzyść ta musi być główną lub jedną z głównych korzyści,
3. przesłanki alternatywnej drogi postępowania.

Schematy podatkowe mogą być krajowe, standaryzowane oraz transgraniczne. W dużym uproszczeniu mówiąc, w ostatnich z nich pojawia się czynnik zagraniczny, schematy standaryzowane to natomiast takie, które mogą być wdrożone lub udostępnione więcej niż jednego korzystającego bez konieczności zmiany istotnych założeń.

Pamiętać jednak należy, że samo stwierdzenie istnienia schematu podatkowego nie przesądza jeszcze o tym, że trzeba go zaraportować do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej.

Raportowaniu podlegają tylko te schematy, w których korzystający spełnia definicję tzw. kwalifikowanego korzystającego. Oznacza to, że:

1. przychody lub koszty tego podmiotu albo wartość aktywów w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ustalone na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych, przekroczyły w roku poprzedzającym lub w bieżącym roku obrotowym równowartość 10 mln euro lub
2. udostępniane lub wdrażane uzgodnienie dotyczy rzeczy lub praw o wartości rynkowej przekraczającej równowartość 2, 5 mln euro, lub
3. podmiot ten jest podmiotem powiązanym w rozumieniu ustawy o PIT/CIT z takim podmiotem.

Warto więc sobie zapamiętać, że w niektórych przypadkach samemu nie trzeba być „dużym” podmiotem aby schemat podatkowy podlegał raportowaniu – wystarczy być z takim podmiotem powiązanym.

W zależności od tego jakie podmioty zaangażowane są w czynności naokoło schematu i jakie pełnią funkcje, to inny będzie zobowiązany do jego zaraportowania. W pierwszej kolejności (gdy występuje) będzie to promotor (np. doradca podatkowy), a dalej dopiero sam korzystający czy wspomagający (np. biuro rachunkowe). Termin na zgłoszenie to zasadniczo 30 dni od pierwszej z czynności, która była związana ze schematem (przygotowanie do wdrożenia, udostępnienie itd.).

Wskazujemy Państwu na powyższe w bardzo mocnym uproszczeniu wymaganym konwencją wpisu – rozpoznanie podmiotu zobowiązanego do przekazania informacji o schemacie podatkowym oraz daty początkowej musi być każdorazowo oceniane w zaistniałym przypadku. Zawsze jednak informację taką przekazuje się elektronicznie do Szefa KAS, wypełniając formularz MDR-1. Możliwe jest wyznaczenie do tego pełnomocnika. O przyjęciu informacji i jej poprawności formalnej administracja zawiadamia poprzez przesłanie tzw. potwierdzenie NSP (numer schematu podatkowego).

Zasadniczo mamy cztery rodzaje formularzy, jednak w codziennej praktyce najczęściej spotkać można właśnie ww. MDR-1 oraz MDR-3. Ten ostatni składany jest już bezpośrednio przez korzystającego gdy dokonywał jakichkolwiek czynności będących elementem schematu podatkowego lub uzyskiwał wynikającą z niego korzyść podatkową. MDR-3 składa się w terminie złożenia deklaracji podatkowej dotyczącej tego okresu rozliczeniowego, również do Szefa KAS w postaci elektronicznej. Tu jednak nie jest już możliwe skorzystanie z pomocy pełnomocnika.

Pomocne w identyfikowaniu potencjalnych schematów podatkowych w konkretnych przypadkach mogą być objaśnienia podatkowe z 31 stycznia 2019 r. W wielu sytuacjach pomagają one stwierdzić czy dane uzgodnienie spełnia określone przesłanki, czy też nasza ocena jest zbyt daleko idąca i po prostu ostrożnościowa. Nawet gdy już swobodnie poruszamy się w tematyce MDR, to dobrą praktyką jest sięganie do nich.

Informacyjnie wskazujemy, że obecnie, do 30 dnia po odwołaniu stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, zawieszone zostały terminy na informowanie o schematach podatkowych innych niż transgraniczne. Nie trzeba również realizować innych obowiązków związanych ze schematami innymi niż transgraniczne, w szczególności przekazywać MDR-3. Jest to pozytywna wiadomość z uwagi na brak ścisłych deadlinów, ale sugerujemy nie odwlekać obowiązków w przysłowiową nieskończoność – łatwo potem o nich zapomnieć, a terminy w końcu zostaną odwieszone. Ponadto, sankcje za bagatelizowanie obowiązków i niedotrzymywanie terminów są naprawdę dotkliwe.

Nasza Kancelaria w codziennej praktyce zajmuje się szeroko tematem schematów podatkowych, także w razie jakichkolwiek pytań, zapraszamy do bezpośredniego kontaktu z nami.